شناسايي عوامل دخيل در بروز عارضه زوال مرکبات و بررسي امکان کنترل آن در جنوب ايران

دانش بنیان ها به نبرد سرطان باغ های مرکبات فارس می روند

کشور ما با توليدي بيش از پنج ميليون و سیصد هزار تن و سطح زير کشت نزدیک به ۲۴۳ هزار هکتار مرکبات بارور و بیش از ۱۶ هزار هکتار سطح غير بارور جزء کشورهاي عمده توليدکننده مرکبات در دنيا به حساب مي آيد.
 به گزارش روابط عمومی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس طرح تحقیقاتی " شناسايي عوامل دخيل در بروز عارضه زوال مرکبات و بررسي امکان کنترل آن در جنوب ايران" با اجرای یعقوب حسینی محقق بخش تحقیقات خاک و آب به منظور شناسایی عوامل مؤثر در ایجاد عارضه مذکور و یافتن راهکارهایی برای کنترل و مدیریت آن، با توجه به دانش فنی این محقق عضو هیأت علمی مرکز، در سه استان فارس، کرمان (جنوب کرمان) و هرمزگان اجرا و نتایج حاصل به شرح زیر است:
بیش از یک دهه است که عارضه زوال مرکبات بشدت سطوح مرکبات کاري در استان هاي جنوبي بويژه استان هاي هرمزگان، فارس و جنوب کرمان را تهديد و در باغات مرکبات خودنمايي مي کند. این عارضه منجر به غير اقتصادي شدن و يا از بين رفتن باغ هاي مرکبات زيادي در جنوب کشور شده است. عارضه مذکور بعد از جاروک لیموترش مهمترين عامل نابودي مرکبات در جنوب بوده و علائم زوال در اکثر باغات مركبات اين مناطق مشاهده شده است. اين عارضه به دو صورت زوال سريع و تدريجي منجر به از بين رفتن تعداد زيادي از درختان مرکبات شده است. 
طرح تحقیقاتی "شناسايي عوامل دخيل در بروز عارضه زوال مرکبات و بررسي امکان کنترل آن در جنوب ايران" در قالب سه پروژه ملی برای اجرا در سه استان گفته شده تهیه و در مؤسسه تحقیقات خاک و آب و گیاه پزشکی کشور مصوب و توسط مؤسسه تحقیقات خاک و آب تأمین اعتبار گردید. در دو پروژه این طرح سعی شد کلیه عوامل احتمالی مؤثر بر بروز این عارضه مورد بررسی و تجزیه آماری قرار گیرد تا بتوان میزان همبستگی این عوامل با بروز و شدت زوال مرکبات را به دقت تعیین نمود. در پروژه سوم طرح، تأثیر استفاده از تیمارهای مختلف برای کنترل و مدیریت عارضه زوال بررسی شد. بدیهی است با به کار گرفتن نتایج این طرح، می توان بهه راهکارهای مفید و موثری برای پیشگیری و درمان عارضه زوال در باغ های مرکبات دست پیدا کرد. 
پروژه های ملی که در قالب طرح مذکور اجرا شدند شامل:
 ۱-   عوامل بالقوه مؤثر در بروز عارضه زوال مرکبات در جنوب ایران - مجری مسئول: جهانشاه صالح؛ مجری های استانی جهانشاه صالح (هرمزگان)، حسن حقیقت نیا (فارس) و جواد سرحدی(جیرفت) 
۲-  جداسازی، شناسایی، تعیین پراکنش و بیماری زایی گونه های قارچی و شبه قارچی دخیل در عارضه زوال مرکبات در استان هرمزگان - مجری مسئول: آزاده گودرزی، پروژه مشترک بین مؤسسه تحقیقات گیاه پزشکی و مؤسسه تحقیقات خاک و آب؛ مجری در هرمزگان: آزاده گودرزی و جهانشاه صالح 
۳-  بررسی امکان کنترل عارضه زوال مرکبات با محوریت مدیریت تغذیه ای در جنوب کشور (مجری مسئول: یعقوب حسینی؛ مجری های استانی یعقوب حسینی و مجید عسکری (هرمزگان)، حسن حقیقت نیا (فارس - داراب)، یعقوب علی کرمی (فارس- قیروکارزین) و جواد سرحدی (جیرفت) 
نتایج طرح:
بررسی و تفسیر نتایج نشان داد مهم ترین عوامل مؤثر بر بروز عارضه زوال عبارت بودند از شوری آب، غلظت زیاد سدیم و منیزیم خاک، نسبت نامناسب غلظت کلسیم به منیزیم در آب و خاک، حضور انواع قارچ های بیماری زا و در مواردی بیماری میوه سبز مرکبات. بنابراین، توصیه می شود علاوه بر استفاده از نهال سالم، از احداث و توسعه باغات مرکبات در اراضی با شوری زیاد و غلظت بالای سدیم، بور و منیزیم و مناطق آلوده به بیماری ها خودداری گردد. همچنین در مناطق با نسبت نامطلوب کلسیم به منیزیم در آب و خاک، بهتر است راهکارهایی نظیر مصرف ترکیبات کلسیمی، برگ پاشی مواد کودی و محرک های رشد و استفاده از سایه بان بر روی درختان و استخرهای ذخیره آب مد نظر قرار گیرند. 
 به طورکلی، همه تیمارهای اعمال شده در همه سایت¬های آزمایشی در مقایسه با تیمار شاهد (عرف باغدار) توانستند وضعیت درختان دچار زوال را بهبود بخشند. لیکن، در منطقه جیرفت تیمار چهار که شامل استفاده از کود شیمیایی و آلی بر اساس آزمایش خاک و برگ، انجام عملیات به باغی همچون هرس، تنک میوه، حذف شاخه های خشکیده، استفاده از قارچ کش مناسب و استفاده از سایبان توری سبز رنگ بود بهترین تأثیر در بهبود وضعیت درختان پرتقال داشت. در استان های هرمزگان و فارس ( دو سایت داراب و قیروکارزین) برترین تیمار، تیمار هفتم بود که در برگیرنده استفاده از کود شیمیایی و آلی بر اساس آزمایش خاک و برگ، انجام عملیات به باغی همچون هرس، تنک میوه، حذف شاخه های خشکیده، افزودن کود زیستی (بر اساس توصيه بخش بيولوژي خاک مؤسسه) به همراه مصرف سموم قارچ‌کش طبق توصيه بخش گياه پزشکي، کود آبياري نيترات کلسيم به همراه محلول پاشي کلات کلسيم و عناصر ميکرو (شامل روي، منگنز، آهن و مس) در سه نوبت بود. 
 توصیه نهایی به شرح ذیل است:
 از بعد فنی، برای منطقه جیرفت تیمار چهارم و برای استانهای فارس و هرمزگان تیمار هفتم می باشد. از آنجا که رسیدن به نتیجه مطلوب توسط باغدران عزیز مرکبات (با به کارگیری توصیه های ذکر شده)، مستلزم رعایت نکات ظریف و مهم دیگری با توجه به شرایط ویژه هر باغ می باشد، پیشنهاد می شود قبل از استفاده از توصیه ها، با مجری مسئول طرح (بخش تحقیقات خاک و آب مرکز فارس)  یا سایر مجریان مشورت شود.

https://eitaa.com/tatdaneshbonian