کشف گونه‌ای جدید از سخت‌پوستان آب‌زی

توسط دکتر مهرداد زمان پور، پژوهشگر مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس

دکتر مهرداد زمان پور، پژوهشگر پرتلاش مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس، موفق به کشف یک گونه جدید از سخت پوستان آب‌زی شد. اکتشاف و نا‌م‌گذاری این گونه در مرکز جهانی نام‌های علمی جانوران (ZooBank) که وابسته به موسسه‌ی اسمیتسونین آمریکا (مرجع جهانی نام‌گذاری علمی زیندگان) است ثبت و توصیف کامل آن در مجله‌ی بریتانیایی Journal of Natural History چاپ شده است. در این مرجع، پایگاه حفظ این گونه، موزه‌ی آب‌زیان مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس (FAIC) معرفی شده است. این پژوهشگر، کشف چهار گونه و یک زیرگونه دیگر از سخت پوستان آب‌زی را نیز، در کارنامه خود داشته است.

سخت پوستان آب‌زی از اجزای مهم شبکه‌ غذایی اکوسیستم هستند که از مواد آلی پوسیده تغذیه کرده و خود نیز، خوراک ماهی‌ها، پرندگان، و دیگر مهره‌داران می‌شوند. این جانداران، نقش مهمی در جابجایی مواد و برقرارکردن تعادل در زیست‌بوم‌های آبی خرد و کلان دارند. گروه دوجورپایان (آمفی‌پودا) در چشمه‌ها و رودخانه‌های ایران در سرتاسر کوه‌های البرز و زاگرس پراکنده بوده و با گونه‌زایی در مسیر پراکنش خود، گونه‌ها و جمعیت‌های جدیدی را به‌وجود آورده اند.

 تعداد گونه‌های شناخته شده‌ از گروه دوجورپایان در ایران، تا کنون به حدود 30 گونه می‌رسد که چهار گونه‌ و یک زیرگونه آن از سرده‌ (جنس) گاماروس را پیش از این، دکتر زمان پور، کشف، شناسایی و نام‌گذاری کرده است. معرفی آمفی پودهای ایران و کلید شناسایی دوچورپایان آب شیرین ایران نیز، از تالیفات این پژوهشگر است.

برخی از خانواده‌های این گروه، غارزی بوده و به همین دلیل ساختارهای چشم خود را در گذر تکامل از دست داده اند. یکی از مهم‌ترین آن‌ها خانوادهی نیفارجیده است که چندین گونه از آن تاکنون در چشمه‌های درون غارهای زاگرس شمالی، یافت شده است. اخیرا، نمونه دیگری در غاری در کهگیلویه ‌و بویراحمد یافته شد. این گونه را نیز که از سرده‌ نیفارگوس است، زمان‌پور به عنوان گونه‌ جدید، شناسایی، و به نام محل زندگی آن، غار کیلِر، نیفارگوس کیلری (Niphargus keeleri) نام‌گذاری کرده است.